Νεοελληνική Λογοτεχνία Α΄ Γυμνασίου

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-A107/391/2591,10116/

«  Ο  ΒΑΝΚΑΣ»  Α. ΤΣΕΧΩΦ  Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τον Τσέχωφ μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα "ΘΕΑΤΡΟ":http://www.theaterinfo.gr/index.html 
Για να τις δείτε πατήστε ΕΔΩ.

θεματικά Κέντρα

-Η παιδική βιοπάλη. Ορφάνια, φτώχεια, εργασία.

-Η ανάγκη του  παιδιού  για αγάπη και φροντίδα

-Σκληροί εργοδότες, αθώοι βιοπαλαιστές.

Ο Βάνκας είναι ένα αδικημένο παιδί της ζωής, εφόσον είναι ορφανό από γονείς.  Ωστόσο, η τρυφερή παρουσία του παππού του και η φροντίδα που του δείχνουν τα  αφεντικά του σπιτιού του προσφέρουν χαρά και ασφάλεια. Τα πράγματα χειροτερεύουν δραματικά όταν πηγαίνει στη Μόσχα να δουλέψει σαν μαθητευόμενος τσαγκάρης και γνωρίζει εκεί την σκληρότητα των ανθρώπων. Το αφήγημα, παράλληλα με το δράμα του μικρού  Βάνκα  δίνει πληροφορίες για τη ζωή στη Μόσχα και τις συνήθειες των ανθρώπων. Το γράμμα λειτουργεί ως βασικό στοιχείο της πλοκής. Μέσα από το γράμμα διαγράφεται ο χαρακτήρας του παιδιού και παρουσιάζονται σκηνές από την καθημερινή ζωή στην πόλη και το χωριό. 

Στην αρχή του διηγήματος έχουμε έναν παντογνώστη αφηγητή  ο οποίος αφηγείται σε  γ΄ πρόσωπο.

Παρακολουθεί τις αντιδράσεις του Βάνκα και γνωρίζει το δράμα του.

Στη συνέχεια μιλά ο ίδιος ο Βάνκας μέσα από το γράμμα που γράφει στον παππού του.

 Εδώ  ο αφηγητής περιγράφει όσα βλέπει μέσα από την οπτική του αγοριού. Η εστίαση είναι του Βάνκα , ο οποίος ονειροπολεί τις ευτυχισμένες στιγμές με τους δικούς του.

Περιγράφει  τον παππού του, ακολουθούν τα σκυλιά, ξανά  ο παππούς, παρουσιάζει τις υπηρέτριες και τελειώνει με την 

περιγραφή του χωριού.

Ο  αφηγητής "φεύγει" πάλι από το προσκήνιο και ο Βάνκας συνεχίζει να γράφει το γράμμα του.

Τώρα  η  περιγραφή   αφορά τις τραγικές συνθήκες που ζει. Τα αφεντικά και οι "καλφάδες" τον κακοποιούν και τον βασανίζουν, η πείνα και η αγρύπνια τον εξαντλούν.

Με τη σύντομη παρέμβαση του αφηγητή τονίζεται η συναισθηματική  απόγνωση του παιδιού και…....το γράμμα συνεχίζει …. θα βοηθάει τον παππού στις δουλειές, θα τον φροντίζει, ενώ παρουσιάζει τη ζωή στη Μόσχα όπως φαντάζει στα παιδικά του μάτια η μεγαλούπολη.

Ο αφηγητής περιγράφει  παραστατικά  στη συνέχεια, σκηνές από τη ζωή στο χωριό με τον παππού που ζωντανεύουν στο νου του Βάνκα, παρασύροντας τον αναγνώστη στους τόπους αναπόλησης του αγοριού.

   Ο Βάνκας είναι ένα μικρό παιδί θύμα των κοινωνικών συνθηκών της εποχής του. Προσπαθεί να επιβιώσει σε έναν εχθρικό και άδικο κόσμο στον οποίο λόγω ηλικίας δεν μπορεί να αντιδράσει. Τον πνίγει η αδικία, η φτώχεια και η ορφάνια, νιώθει φόβο και απελπισία και υπομένει σιωπηλός τη μοίρα του. Ξεφεύγει από την τραγική πραγματικότητα με την ονειροπόληση και την έντονη παιδική φαντασία του. Μέσα από το γράμμα προς τον παππού του ξεδιπλώνεται ο χαρακτήρας του και τα συναισθήματά του, η καλοσύνη του και η ευαισθησία του. Η έλλειψη εκπαίδευσης αποτυπώνεται στον τρόπο που προσπαθεί να στείλει το γράμμα που συνιστά και το εργαλείο της πλοκής για την άδοξη κατάληξη και την τραγική ειρωνεία του τέλους.

 Μετά την ολοκλήρωση του γράμματος  το λόγο παίρνει πάλι ο αφηγητής για να μας περιγράψει  τη  διαδικασία αποστολής του γράμματος και το ανακουφιστικό συναίσθημα του αγοριού που κοιμάται ευτυχισμένο και ονειρεύεται..

τραγική ειρωνεία: Το γράμμα δεν θα φτάσει ποτέ στον προορισμό του. Η λύση στο δράμα δεν θα δοθεί, ο Βάνκας  θα ελπίζει μάταια στην άφιξη του παππού παραμένοντας στο τσαγκαράδικο... Το τέλος είναι απαισιόδοξο, δεν αφήνει ελπίδες για σωτηρία του μικρού και αφήνει ένα δυνατό συναίσθημα θλίψης στον αναγνώστη.

Τόπος:

Αρχικά είναι το τσαγκαράδικο του Αλιάχιν και στη συνέχεια μέσα από την ονειροπόληση του Βάνκα μεταφερόμαστε στο σπίτι που ζει ο παππούς  στο χωριό.

Χρόνος:

Και ο χρόνος κινείται σε δύο επίπεδα: το τώρα και το τότε.

Το 'τώρα' είναι η παραμονή Χριστουγέννων, ο πραγματικός χρόνος κατά τον οποίο ο Βάνκας αντιμετωπίζει τις σκληρές συνθήκες δουλειάς, τη δυστυχία και την κακοποίηση. Το'τότε' είναι οι ευτυχισμένες μέρες του παρελθόντος που ονειροπολεί, η ανεμελιά και η ευτυχία κοντά σους δικούς του.

Αφήγηση:

Στα περισσότερα σημεία είναι αναδρομική. Υπάρχουν όμως και σημεία που η αφήγηση γίνεται σε παροντικό χρόνο.  

Γλώσσα:

απλή, καθημερινή, ιδιαίτερα στο γράμμα μιμείται τους τρόπους έκφρασης ενός παιδιού.

Το ύφος: είναι απλό, φυσικό. Γλώσσα και ύφος αποδίδουν με ζωντάνια και παραστατικότητα  όσα τραγικά διαδραματίζονται.

Τα εκφραστικά μέσα  είναι λίγα. Αρκετές  μεταφορές. Οι εικόνες είναι και αυτές αναπαραστάσεις του πραγματικού και του φανταστικού κόσμου που βιώνει ο Βάνκας. Πολύ όμορφη είναι η εικόνα του φυσικού περιβάλλοντος του χωριού.

Σκοπός:  Αναμφίβολα, σκοπός του συγγραφέα σ’ αυτό το διήγημα είναι να ξεσκεπάσει τις άθλιες συνθήκες εργασίας των ανήλικων παιδιών, καθώς και να καυτηριάσει την κοινωνική αδικία και ανισότητα που επικρατούσαν στην τσαρική Ρωσία. Μέσα από τη βασανιστική ζωή που περνούσε ο Βάνκας  στο  τσαγκαράδικο, ανακαλύπτουμε τις απάνθρωπες συνθήκες εργασίας των μικρών παιδιών και την εκμετάλλευση τους από τους πλούσιους και δυνατούς.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:

1.     Ποιο  είναι  το  θέμα  που  θίγει  το  κείμενο;

2.    Ποιοι  είναι  οι  βασικοί  ήρωες;

3.    Σε  ποια  εποχή διαδραματίζονται  τα  γεγονότα  του  διηγήματος;

4.    Νομίζετε ότι  το  πρόβλημα  που  θίγεται  από  το  κείμενο  υπάρχει  και  στην  εποχή  μας ;

5.    (Εργασία  στο σπίτι):  Για  ποιο  λόγο  , κατά  τη  γνώμη  σας,  ο  Τσέχωφ  γράφει  αυτό  το διήγημα;

6.    Ποια  συναισθήματα  τρέφει  ο  Βάνκας  για  τον  παππού  του. Βρείτε  και  υπογραμμίστε  τα  σχετικά  χωρία  μέσα  στο  κείμενο.

7.    Συγκρίνετε  τη  ζωή  του  Βάνκα  στη  Μόσχα  με  εκείνη  που  ζούσε  στο  χωριό του. Ποιες  διαφορές  εντοπίζετε;

8.  Να  βρείτε  τις  αφηγηματικές  τεχνικές  του  συγγραφέα,  τα  εκφραστικά  μέσα, τα  δύο  χρονικά  επίπεδα  που  υπάρχουν  στο  διήγημα  και  να  σχολιάσετε  το  ύφος  του  κειμένου.

9.  Ποια  συναισθήματα  σας  προκαλεί  το  τέλος  του  διηγήματος;

(Εργασία  στο  σπίτι): Δώστε  ένα  διαφορετικό  τέλος  στο  διήγημα.

10.          Διαβάστε  το  κείμενο  «  ο  Κωνσταντής».  Βρείτε  ομοιότητες  και  διαφορές ανάμεσα  στους  δύο  ήρωες

 

Ομοιότητες                               Διαφορές

11.           Τι  συμβολίζουν  οι  δύο  μικροί  ήρωες  :  ο  Βάνκας  και  ο  Κωνσταντής. Γράψτε  τις  απόψεις  σας.